Je weet nu waar jij je met jouw onderzoek ongeveer op gaat richten. En vanuit je mindmap heb je inzicht gekregen in aspecten die daarbij mogelijk een rol spelen. Tijd om je verder te gaan verdiepen en om je onderzoek verder af te kaderen.

Daarvoor heb je informatie nodig, ook wel bronnen genoemd. Je zult actief op zoek moeten gaan naar geschikte bronnen en dat kan best lastig zijn….het stikt namelijk van de bronnen. We gaan hieronder in op drie aspecten van bronnen:

1. Bronnen zoeken en vinden in een database
2. Makkelijker zoeken met gebruik van Boolean operators
3. Bronnen ordenen en invoegen in een document of presentatie

Bronnen zoeken en vinden in een database

Welke vorm kunnen deze bronnen aannemen en waar vind je ze? Enkele veel voorkomende voorbeelden zijn:

• Internet (zoekmachines en wetenschappelijke databases)
• De ‘good old’ bibliotheek (met boeken enzo)
• Experts (inderdaad, gewoon mensen dus)

Neem internet, daar stikt het van de bronnen. Die kun je nooit allemaal lezen. En dat hoeft ook niet. Maar je kunt jezelf wel afvragen hoe jij voor jouw onderzoek de meest geschikte informatie op een efficiënte manier boven water gaat krijgen? Hoe ga je dat enorme aanbod aan bronnen filteren? En als je dan een interessante bron hebt gevonden, hoe weet je dan of die ene bron wel zo betrouwbaar (en bruikbaar) is? Hoe kun je bronnen vervolgens ordenen, zodat je ze later nog terugvindt? Op deze vragen en meer krijg je hier antwoord.

In de kennisclip hieronder leer je hoe je bronnen in Nederlandstalige en Engelstalige wetenschappelijke databases zoekt en vindt.

Boolean operators gebruiken

Boolean operators, dat klinkt misschien als enge marsmannetjes die de wereld komen veroveren, maar niets is minder waar. Boolean operators (de wat aparte naam komt overigens hier vandaan) zijn woorden die je kunt gebruiken om slimmer te zoeken naar bronnen in (wetenschappelijke) databases. We bespreken hier aan de hand van een voorbeeld de voor jou meest nuttige Boolean operators. 

Stel je doet onderzoek naar de effectiviteit van een school-brede interventie gericht op het vergroten van de fysieke activiteit van leerlingen. Gericht op de basisschool en met speciale aandacht voor de rol die het vak LO kan spelen. Je gaat het onderwerp verkennen en gaat dus op zoek naar geschikte bronnen om meer hierover te weten te komen.

Je opent Google Scholar. Je had al eerder een aantal geschikte zoektermen vastgesteld vanuit je aanleiding en mindmap. De zoektermen heb je omgezet in het Engels:

• Physical activity
• Primary schools
• Physical education

Zoals je hebt geleerd in de betreffende kennisclip zoek je meestal via de functie “geavanceerd zoeken” en zoek je hierin allereerst in de titels van bronnen.

AND

De eerste Boolean operator die je dan kunt gebruiken is het woordje AND. Je zoekt op physical activity AND primary school. Resultaat van het gebruik van de Boolean operator AND is dat Google Scholar alle titels zal weergeven waarin beide woorden in de titel van het artikel voorkomen.

Zoals je ziet is dit een zeer handige functie om het aantal hits drastisch te verlagen. Je komt dus zo sneller uit bij, voor jouw onderzoek, relevante bronnen.

AND AND

Je kunt deze functie ook uitbreiden en verder verfijnen door nogmaals AND toe te voegen met daarachter een derde zoekterm. Voor dit onderzoek zijn we specifiek geïnteresseerd in de rol van LO. Dus die voegen we toe. In het scherm ‘geavanceerd’ van Google Scholar typen we nu: physical activity AND primary school AND physical education.

Dit levert je vervolgens een zeer overzichtelijke 35 bronnen op. Hieruit kun je relatief eenvoudig de voor jouw onderzoek meest relevante bronnen selecteren.

NOT

Het kan ook voorkomen dat je juist alleen bronnen wilt vinden waar een bepaalde zoekterm juist niet in voorkomt. Daarvoor kun je de Boolean operator NOT gebruiken. Stel dat we op zoeken zijn naar bronnen die ons iets vertellen over fysieke activiteit in het basisonderwijs, maar daarbij willen we juist de rol van de LO even niet meenemen. We combineren dan twee Boolean operators, namelijk  AND – NOT. Onze zoekopdracht luidt als volgt: physical activity AND primary schools NOT physical education.

OR

Wanneer je de Boolean operator OR gebruikt tussen twee zoektermen bij het zoeken in alleen de titels van bronnen, dan zal de zoekmachine alle titels tonen die een van beide zoektermen in de titel hebben. Dit levert je vanzelfsprekend nogal veel hits op. Je kunt bijvoorbeeld de volgende zoekopdracht geven binnen zoeken in titels: physical education OR physical activity

Bronnen ordenen en invoegen

Je vindt al snel een hoop bronnen rondom een bepaald onderwerp. Ook al zul je niet elke bron ook daadwerkelijk gebruiken, het is wel raadzaam je bronnen op te slaan en logisch te ordenen. Stel dat je in de discussie van een onderzoeksverslag erachter komt dat een bepaald resultaat in je onderzoek wel heel erg lijkt op die uitkomst in dat ene artikel…dan is het prettig om dat artikel snel te kunnen raadplegen.

Naast het ordenen van je bronnen zul je deze ook op een overzichtelijke manier willen weergeven. Of dit nu in een verslag, een blog of een presentatie is, dat maakt niet uit. Je doet dit overigens meestal niet voor jezelf, maar vooral voor de personen waaraan je jouw resultaten wilt presenteren. Wanneer je jouw bronnen op een logische en correcte wijze weergeeft en overzichtelijk in een bronnenlijst plaatst dan geeft dit de lezer of toehoorder de zekerheid dat wat je vertelt gebaseerd is op (hopelijk) kwalitatief goede bronnen. Het geeft bijvoorbeeld een onderbouwing voor de meetinstrumenten die je hebt gebruikt, doordat je deze baseert op een artikel dat onderzoek beschrijft waarin dat instrument is getest. Bovendien bied je geïnteresseerden de mogelijkheid om verder te lezen over een bepaald onderwerp mochten ze daar behoefte aan hebben. Kortom, het is belangrijk je bronnen goed te ordenen en in te voegen. 

Er ligt hier wel een ethisch risico op de loer, namelijk plagiaat. Lees hier meer daarover en hoe het te voorkomen.

Bronnen invoegen met Microsoft Word

Word heeft een eigen functie om bronnen in te voegen, deze vind je in het tabblad Verwijzingen (zie figuur). In de kennisclip hieronder leggen we je stap voor stap uit hoe je vanuit Word bronnen invoegt en ordent. LET OP: Afhankelijk van jouw versie van Word kan de lay-out en functionaliteit wellicht iets verschillen. In onderstaande kennisclip is de verwijzingsfunctie in Word voor Mac versie 16.14.1 gebruikt. Deze functie is nagenoeg gelijk in Word versie 16 voor Windows.

De APA richtlijnen

Wanneer je op basis van bronnen te werk gaat dan is het zaak om deze inzichtelijk te maken voor de lezer of toehoorder van jouw verslag of presentatie. Maar hoe verwijs je nu naar artikel? Hoe naar een website? Dit gebeurt meestal op basis van de APA richtlijnen. APA staat voor American Psychological Association. Een tamelijk invloedrijk clubje psychologen, die onder andere een eigen verwijzingsstijl hebben bedacht die met de jaren (ook buiten de psychologie) nogal invloedrijk is geworden. De kans is groot dat van jou verwacht wordt dat je ook deze stijl van verwijzen toepast voor jouw bronnen.

De Vancouver richtlijnen 

Een andere, iets minder vaak gebruikte, manier van verwijzen is door middel van de Vancouver stijl. Belangrijkste verschil met de APA-stijl is dat de auteurs en jaartallen niet in de tekst worden benoemd maar slechts aangeduid worden met een nummer. Dit nummer vind je terug in de bronnenlijst waar de volledige bron staat weergegeven. Op deze website van de Universiteit Utrecht lees je alles over de Vancouvers stijl.